چرا بازار محصولات ارگانیک خیلی گرم نیست؟

سازمان میادین میوه و تره بار اخیرا غرفه هایی احداث کرده که محصولات ارگانیک عرضه می کنند. برای این که از جزییات آن بیشتر آگاه شوم و مشخص شود آیا این محصولات واقع ارگانیک هستند یا نه، معاون بهداشت و کنترل کیفیت سازمان میادین میوه و تره با بیان این که در حال حاضر، ۱۷ مرکز محصولات سالم، ارگانیک، طبیعی، IPM و شناسنامه دار عرضه می کنند، می گوید: «قرار است تا پایان آذرماه تعداد این غرفه ها به ۷۰ و تا پایان سال به ۱۰۰ مرکز برسد.» دکتر جعفری به شدت از ارگانیک بودن محصولات که در غرفه ای به همین نام عرضه می شود، دفاع می کند و توضیح می دهد: «محصولات ارگانیک باید ۳ دوره را بگذرانند و بعد تحت نظارت یک شرکت ممیز قرار گیرند. این شرکت ها مورد تایید سازمان استاندارد هستند. در حال حاضر ۵ شرکت ایرانی و بازرسی کننده خارجی در کشور برای نظارت بر محصولات ارگانیک وجود دارد که در ۳ دوره گذرا محصول را بررسی و بعد از تایید، آن را عرضه می کنند. سازمان میادین میوه و تره بار یک شبکه زنجیره ای برای اقتصادی کردن محصولات ارگانیک ایجاد کرده و محصولاتی که شرکت ها تایید می کنند و به آنها گواهی ارگانیک داده می شود، عرضه می کند.» آن طور که جعفری بیان می کند، گواهی و تایید این شرکت ها روی محصول و بسته وجود دارد، اما گاهی یک جعبه ۲۰ کیلویی سیب وارد می شود که روی آن گواهی نصب شده اما محصول فله ای توزیع می شود و ممکن است تاییدیه روی تک تک میوه ها نباشد. البته در تمام دنیا نیز این گونه است و همه محصولات ارگانیک ممکن است بسته بندی نداشته باشند، اما کد رهگیری و مشخصات روی جعبه اصلی ذکر می شود.

ارگانیک با سالم متفاوت است

«محصولات طبیعی، تحت نظارت نبوده اند اما هیچ سم یا ماده شیمیایی ای به آن ها زده نشده است و آن ها طبیعی رشد کرده اند، مانند گیاهان دارویی. محصول سالم را کشاورزان می کارند ولی باقی مانده سموم آن ها براساس استانداردهای کشور کنترل می شود. محصولIPM (تحت مدیریت تلفیقی آفات) نیز در میادین میوه و تره بار عرضه می شود. این محصولات تحت کنترل و نظارت وزارت جهاد کشاورزی هستند.» «سموم شیمیایی و فلزات سنگینی که در محصولات کشاورزی به کار می رود، عامل ابتلا به بسیاری از بیماری ها در آینده محسوب می شوند مثلا نیتراتی که در سیب زمینی وجود دارد، با ابتلا به پروستات در کهنسالی مرتبط است یا سربی که در پیاز است، برای زنان بیماری زاست بنابراین به جای آن که در کهنسالی هزینه های هنگفتی صرف درمان بیماری کنید، از هم اکنون به فکر تهیه محصولات سالم باشد. زمانی که استقبال از این محصولات بیشتر شود، قیمت آن نیز کاهش پیدا می کند.»

مردم باید از ارگانیک بودن محصول اطمینان داشته باشند

شاید یکی از دلایلی که هنوز مردم از محصولات ارگانیک استقبال نکرده اند، این باشد که محصولات ارگانیک را نمی شناسند و از فواید آن بی اطلاع هستند. از سوی دیگر، قیمت این محصولات بسیار گران است. متخصصین اپیدمیولوژی تغذیه معتقدند: «مردم از کجا باید بدانند محصولی که می خرند ارگانیک است؟ چون قیمت این محصولات گران است باید به آن اطمینان داشته باشند؟ روش جلب اعتماد مردم این است که روی محصول شناسنامه وجود داشته باشد و نهادی که مورد اطمینان آن هاست، محصول را تایید کرده باشد. از سوی دیگر، اگر سیاست گذاران به طب پیشگیری و تغذیه اعتقاد دارند، باید از تولیدکنندگان محصولات ارگانیک حمایت کنند. بسیاری از تولیدکنندگان به دلیل هزینه زیاد فرایند تولید محصول ارگانیک، نمی توانند چنین محصولاتی را تولید کنند، در صورتی که اگر آزمایشگاهی در وزارت جهاد کشاورزی یا وزارت بهداشت راه اندازی شود که هزینه زیادی از تولیدکننده نگیرد و از آن ها حمایت کند، این محصولات رونق بیشتری می یابند.» «محصول ارگانیک، محصولی است که تمام مراحل کاشت، رشد، نمو و برداشت آن عاری از هرگونه موادشیمیایی و مخرب باشد بنابراین اول خاک را آزمایش می کنند تا مطمئن شوند باقیمانده سموم و هر نوع ماده شیمیایی در آن وجود نداشته باشد و از ورمی کمپوست استفاده می کنند و از طریق روش های طبیعی بیولوژیکی، آفت ها را از بین می برند. گاهی ۵ سال طول می کشد تا یک محصول ارگانیک تولید شود و مجوز بگیرد. واژه«ارگانیک» را اگر«سالم» ترجمه می کردیم و می گفتیم این خیار سالم است، این شبهه برای مردم ایجاد می شد که بقیه خیارها ناسالم هستند. حتی ترجمه«طبیعی» نیز همین نتیجه را داشت، بنابراین هنوز ارگانیک معنی نشده است.»

ارزش غذایی محصولات ارگانیک بیشتر از سایر محصولات است

«در تولید محصولات ارگانیک حداقل ۳ سال قبل از برداشت محصول زمین نباید با آب فاضلاب آبیاری شود و باید عاری از املاح، سرب و کلریدپتاسیم باشد. در مواد غذایی از مواد افزودنی، شیرین کننده ها و رنگ دهنده ها نباید استفاده شود و اصلاح ژنتیک در گیاهان نباید صورت گیرد. علاوه بر این ها، محل نگهداری محصول ارگانیک از غیرارگانیک باید جدا شود چون برخی مواد قابل انتقال هستند. انتقال ژن و القای مصنوعی هورمون ها هم نباید انجام شود. با این اوصاف، مواد غذایی ارگانیک ارزش غذایی بیشتری نسبت به سایر محصولات دارد؛ کلسیم، منیزیم، آهن، فسفر و ویتامین C در محصولات ارگانیک بیشتر است و این محصولات آنتی اکسیدان بالایی دارند. طعم بهتر، ماندگاری بیشتر و مقاومت بالاتر در برابر صدمه ها هنگام حمل و انبارداری از دیگر فواید محصولات ارگانیک است.» فواید فراوان محصولات ارگانیک برای محیط زیست و سلامت انسان بر هیچ کس پوشیده نیست اما موضوعی که باید به آن توجه داشته باشیم، این است که این محصولات هنوز در کشور ما جایگاه خود را پیدا نکرده اند و مردم آن ها را کالای لوکس و گران قیمت می دانند. علاوه بر آن، هنوز اقدام های جدی برای شناساندن این محصولات انجام نشده و مهم تر آن که اعتماد مردم به این محصولات جلب نشده تا به راحتی هزینه بیشتری برای خرید آن بپردازند. از سوی دیگر، محصول ارگانیک استانداردهای تعریف شده ای دارد و نمی توان به راحتی هر محصولی را ارگانیک نامید.