بعضی فنّاوری های بازیافت ضایعات

روشهای موسوم به “ فنّاوری های اکولوژیکی“ در آینده نقش اساسی در استفاده از ضایعات و محصولات فرعی خواهند داشت. این فنّاوری ها به بازیافت حداکثر مواد آلی بین منابع آنها (مرغداری های بزرگ، صنایع فرآوری مواد غذایی، صنایع چوب و زباله‌های شهری) و طبیعت (کمپوست سازی، تغذیه گیاه و حیوان، زراعت زیر پوشش، پرورش ماهی و کشت قارچ) کمک می کنند. یافتن یک راه حل مناسب در مورد مسایل مربوط به استفاده از ضایعات آلی، می تواند نقش مؤثری در حفظ محیط زیست و کشف منابع غذایی جدید داشته باشد.
همان گونه که قبلاً نیز به دفعات ذکر گردید، مقادیر زیادی ضایعات جامد و مایع از تولیدات کشاورزی متمرکز دامی تولید می شود. رشد سریع جمعیت شهرنشین باعث افزایش مشکلات در مورد زباله های شهری و خانگی شده است. توسعه طرحهای عظیم فرآوری مواد غذایی و عملیات صنایع چوب باعث افزایش منابع و کمیت ضایعات حاصل از موجودات زنده شده است که می تواند تهدید کننده و در بعضی مواقع مختل کننده چرخه های طبیعی باشد. در نتیجه تلاشهای دامنه داری برای حفظ چرخه های طبیعی در جهت حفظ مواد خام و کاهش خسارات وارده به طبیعت در جریان است.
تاکنون، چند طرح به صورت نظری و همچنین مواردی عملی که سعی در حل چنین مشکلاتی از طریق بازیافت ضایعات حاوی مواد زیستی داشته اند، کامل شده اند. علاوه بر طرحهای ذکر شده در بالا برای تولید خوراکهای دامی حبه شده از زباله های شهری تفکیک شده، طرحی در برگیرنده توسعه یک مزرعه شهری با هدف تولید بهینه مواد غذایی انسانی، حداقل کردن انرژی مورد نیاز و حفظ محیط زیست طراحی شده است.
طرح دیگری در مورد یک برنامه جامع بازیافت ضایعات شهری با جمعیت ۳۰۰ هزار نفر نیز به صورت جالبی طراحی شده است. این پروژه براساس استفاده از بستر طیور، فضولات سایر حیوانات مزرعه، زباله های خانگی و شهری، ضایعات سبزیجات، غلات و خرما برای تغذیه دام استوار بوده، به نحوی که حداقل نیاز به خوراکهای دامی معمول را به همراه دارد. تمام واحدهای تولیدی در شکل۵ نشان داده شده است.
طرح فرآوری زباله های شهری و خانگی ظرفیت تولیدی بالغ بر ۲۹۲۰۰ تن کود در سال داشته و می تواند ۷۳۰۰ تن خوراک مکمل دامی برای گاو و سایر نشخوارکنندگان تولید نماید. مزرعه گاوداری شیری شامل ۵۰۰ گاو و ۷۵۰ گوساله بوده، جیره آنها عبارت از فضولات خالص و همراه با بستر طیور، ضایعات آلی، ضایعات خرما و خوراکهای معمولی است.
فضولات گاوی پس از فرآوری مناسب به عنوان مکملی برای خوراک سبز گوسفندان به کار می روند. تولید سالیانه واحد مرغداری مشتمل بر ۴۵۰ هزار قطعه جوجه گوشتی، ۱۳ هزار قطعه مرغ تخمگذار و ۳/۱ میلیون تخم مرغ است. بستر و فضولات طیور به خوراکهایی برای گاوهای شیری و پرواری تبدیل می شوند. بیشتر محصولات فرعی را می توان به طریق میکروبیولوژیکی فرآیند نمود و به خوراکهای دامی با ارزش تغذیه ای خوب تبدیل کرد.
زباله های شهری و خانگی عمل آوری شده، به همراه ضایعات ناشی از واحدهای گوسفندداری و گاوهای شیری، تأمین کننده کود برای واحدهای تولیدکننده گیاهان هستند. چنین الگوهایی به دفع زباله های حاصل از جوامع انسانی شهری و مورد استفاده قرار دادن ضایعات دامی از طریق سامانه های مرکب کشاورزی و صنعتی کمک می کنند. این سامانه استفاده از ضایعات الگویی است که امکان توسعه بیشتر در زمینه بازیافت با در نظر داشتن استفاده از دامداری های بزرگ، برای مصرف زباله های شهری و صنعتی با استفاده از توانایی خاص نشخوارکنندگان در مورد استفاده قرار دادن این منابع را مهیا می سازد. راه حلهایی از این قبیل می توانند نقش محسوسی در تثبیت سامانه اکولوژیکی داشته باشند. با وجود این، تاکنون هیچ سامانه بازیافتی که قادر به حل مشکلات موجود در رابطه با آلودگی محیط زیست و استفاده از منابع ضایعاتی به طور کامل باشد، طراحی نشده است.
شکل ۵ـ پروژه مجموعه کشاورزی ـ صنعتی به منظور تولید خوراک دام
طبق قوانین ترمودینامیک، ضایعات نابود نمی شوند. تنها می توان آنها را به موادی با ترکیبات مختلف تبدیل کرد که سرانجام وارد خاک، آب و اتمسفر می گردند. بنابراین، کیفیت محصول نهایی حاصل از مورد استفاده قراردادن ضایعات، تنها از این نظر مهم است. استفاده از حیوانات مزرعه در امر به مصرف رساندن ضایعات حاصل از موجودات زنده، دستاوردی امیدوار کننده جهت حداقل کردن اثر ضایعات بر محیط زیست با کاهش کمی ضایعات آلوده کننده محیط زیست است.
رابطه بین دامپروری و منابع صنعتی محصولات فرعی حاصل از موجودات زنده (صنایع غذایی و چوب و مواد انباشته شده شهری) را باید از نقطه نظر جدیدی مورد توجه قرار داد. سامانه و محل فرآوری و مصرف ضایعات، باید براساس منابع ضایعات تعیین شوند. در کنار بازگرداندن ضایعات به چرخه های طبیعی، متان تولید شده را می توان جهت تأمین حداقل بخشی از انرژی مورد نیاز برای تبدیل ضایعات به خوراکهای دامی به کار گرفت.
۴میزان مواد مغذی جیره ای برای طیور:
میزان مواد مغذی برای طیوردرسنین مختلف، متفاوت می باشد. دراین مقال میزان پروتئین جیره مورد نظر می باشد که در جدول ۲ ذکر گردیده است.
بدیهی است که تأمین میزان پروتئین (البته هر چه دقیقتر، بهتر) در جیره طیور باعث افزایش بازده و راندمان تولید می گردد و این امر باعث افزایش توان اقتصادی دامپرور می گردد.
پروتئین مورد نیاز برای طیور توسط غذاهای مختلف تأمین می گردد و همان طور که در بخش پودر ماهی ذکر می گردد میزان پروتئین توسط پودرماهی و سایر مواد پروتئینی گیاهی نظیر کنجاله سویا تأمین خواهد شد.
۱ـ آیا این میزان پروتئین مورد نیاز طیور توسط مواد دیگری تأمین خواهد شد؟
۲ـ آیا مواد دیگری به غیر از پودرماهی وپودرگوشت و پروتئین گیاهی وجود دارند که این میزان پروتئین در جیره را تأمین کنند؟
۳ـ آیا مواد دیگری غیر از پودرماهی و پودرگوشت را می توان در جیره طیور اضافه کرد که همان میزان پروتئین یا پروتئین بیشتری داشته باشد و از لحاظ اقتصادی هم مقرون به صرفه تر از پودر ماهی وپودرگوشت باشند؟
۴ـ آیا مشکلات پودر ماهی نظیر فساد اکسیداتیو و مشکل نگهداری آن و از طرفی وجود مواد غیر مطلوب در پودر ماهی نظیر بتائین که باعث بوی زخم در گوشت مرغ می شود و از طرفی مشکل مواد زائد که بصورت غیر مجاز به پودر ماهی اضافه می شوند را می توان با معرفی ماده مغذی جدید مرتفع ساخت؟
این سؤالات و سؤالاتی از این دست، ما را بر این داشت که به دنبال ماده غذایی جدیدی برای جایگزینی با پودر ماهی یاپودرگوشت، دست به تحقیقاتی بسیار کوچک و ابتدائی داشته باشیم. و در ادامه کار این سؤال مطرح گشت که:
آیا پودر کرم ورمی کمپوست می تواند، ماده جایگزینی بجای پودر ماهی یا پودر گوشت بعنوان منبع پروتئین در تغذیه طیور باشد یا خیر؟
این مطالب، جوابیست به‌سؤال فوق که درادامه به آن خواهیم پرداخت.در صفحات آتی به موضوع و انواع پروتئین و نوع متابولیسم پروتئین در طیور خواهیم پرداخت. سپس به موضوع پودر ماهی و سپس به موضوع اصلی، پرورش کرم ورمی کمپوست و آنالیز آن و شرح سمینار خواهیم پرداخت.
دسته بندی تغذیه ای اسیدهای آمینه:
لیزین اسید آسپاراتیک
متیونین غیرضروری اسید گلوتامیک
ترئونین آلانین
تریپتوفان
فنیل آلانین تیروزین می تواند از فنیل آلانین ساخته شود
ایزولوسین ضروری سیستئین می تواند از متیونین ساخته شود
لوسین سرین قابل تبدیل به یکدیگر هستند
هیستیدین گلایسین ولی در بعضی مواقع به اندازه کافی ساخته نمی شوند
والین
آرژنین پرولین بعضی مواقع به اندازه کافی ساخته نمی شود
برای ساخته شدن پروتئین، تمام اسیدهای آمینه، مورد نیاز هستند. وقتی که حتی اسیدهای آمینه غیرضروری به مقدار مورد نیاز وجود نداشته باشند، بدن جوجه ها به طور معمول یک اسید آمینه ضروری را به غیر ضروری تبدیل می کند یکی از روش های ارزیابی نسبی مؤثر بودن پروتئین های غذایی به عنوان منابع اسیدهای آمینه ضروری، تعیین ارزش بیولوژیکی آنها می باشد و ارزش بیولوژیکی یک پروتئین در صورتی بالاست که حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری به نسبتی مناسب و قابل دسترس و به مقدار نیاز برای رشد حیوان باشد و در صورت فقدان حتی یک اسید آمینه ضروری، ارزش بیولوژیکی پروتئین ناچیز خواهد بود.