ورمی کمپوست در اراضی شور کشاورزی را امکان پذیر می کند

محققان کشورمان با تولید یک نوع کود، خاک های شور را که برای کشت هیچ یک از محصولات کشاورزی مناسب نیست، به بستری مناسب برای کشاورزی تبدیل کردند. این کود که گونه ای از ورمی کمپوست است، با بهره گیری از نوعی کرم خاکی برای اولین بار در کشور تولید شده و توانسته است خاک غیرقابل کشت را با ۲۱ واحد شوری به خاک قابل کشت با ۲ واحد شوری برساند تا حتی برای کشت گوجه فرنگی نیز که به شیرین ترین خاک نیاز دارد، مناسب باشد.

علاوه بر این، کود جدید ورمی کمپوست فرآیند خاک زایی را نیز تسریع می کند در حالی که به طور معمول حدود ۴۰۰ سال طول می کشد تا نیم سانتی متر خاک تشکیل شود. محمد علیزاده، مدیرعامل شرکت دانش بنیان تولیدکننده این کود ورمی کمپوست  با اعلام این مطلب در گفت وگو با خراسان افزود: با استفاده از این نوع کود ورمی کمپوست که حاصل ۵ سال تلاش محققان این شرکت در پارک علم و فناوری خلیج فارس است، میزان شوری خاک در اراضی تحت آزمایش در استان بوشهر از ۲۱ واحد به ۲ واحد رسید و در این اراضی گندم و گوجه فرنگی کشت داده شد.

وی تصریح کرد: ماده اولیه  ورمی کمپوست ، یک نوع کرم خاکی است و در واقع ورمی کمپوست  حاصل عبور مداوم و آرام مواد آلی در حال پوسیدگی از دستگاه گوارشی این کرم هاست.

در تولید ورمی کمپوست از جلبک، پسماندهای گیاهی و همچنین مواد دیگری استفاده شده است. کرم استفاده شده، کرم خاکی حلقوی بارانی است. هنگامی که غذا از سیستم گوارشی این کرم ها عبور می کند، آنزیم هایی ترشح می شود که سبب تجزیه مواد موجود در سیستم گوارشی کرم خاکی حلقوی بارانی می شود سپس طی فرآیندهایی با افزودن جلبک، پسماندهای گیاهی و ترکیبات دیگر، این مواد به کود ارگانیک بسیار مغذی برای کشاورزی تبدیل می شود.
این کارشناس خاک شناسی ادامه داد: تا به حال گزارش هایی از تولید ترکیبات دیگر به صورت مایع برای کاهش شوری خاک ارائه شده اما هنوز گزارشی درباره تولید مواد جامد و یا ورمی کمپوست در این زمینه منتشر نشده است.
علیزاده با بیان این که کود ورمی کمپوست تا حدودی شوری دارد، گفت: موادی که در ساخت این نوع کود ورمی کمپوست استفاده شده است شوری ورمی کمپوست را نیز کاهش می دهد. در واقع ورمی کمپوست، مکمل خاک است که به کود ارگانیک و کودهای ۱۰۰ درصد طبیعی معروف است. گرچه امروزه کود ورمی کمپوست در بازار موجود است اما نوعی که ما تولید کرده ایم با انواع موجود متفاوت است. هنگامی که به صورت سالانه در کشاورزی از کود شیمیایی استفاده می شود، علاوه بر عناصر فسفر، پتاسیم و ازت، سدیم نیز که عامل شوری خاک است، به خاک اضافه می شود. عناصر اصلی را گیاه استفاده می کند اما عامل شوری در خاک باقی می ماند و به مرور زمان به کلوئید یا همان ذرات ریزخاک می چسبد. در استان هایی مانند بوشهر که با محدودیت منابع آبی مواجه است نمی توان به مقدار زیاد از آب استفاده کرد تا نمک موجود در خاک آبگیری شود. در استان هایی مانند کرمان و فارس نیز میزان بارندگی کم است بنابراین به دلیل شوری خاک، امکان کشاورزی در این مناطق بسیار کم است.
این کارشناس خاک اضافه کرد: کود ورمی کمپوست مزایای زیادی دارد که گروه تحقیقاتی ما تنها روی اثر آن در کاهش شوری خاک تحقیق کرد.
مواد تشکیل دهنده این نوع کود ورمی کمپوست، سدیم خاک را برای مصرف گیاه بی اثر می کند زیرا تا ۶ برابر وزن خود آب جذب می کند و حتی اگر هفته ای ۲ بار نیز زمین آبیاری شود ورمی کمپوست، سدیم خاک را به تدریج از دسترس گیاه خارج می کند. در واقع سدیم که به مرور به کلوئیدهای خاک چسبیده است، در صورت استفاده از کود ورمی کمپوست و در هنگام آبیاری، به تدریج توسط آب شسته می شود و به اعماق زمین نفوذ می کند. در مناطقی نیز که با مشکل شوری خاک مواجه نیستند و به صورت مرتب آبیاری می شوند، به دلیل میزان آبیاری ها به گیاه اجازه جذب سدیم داده نمی شود و اکنون همین کار را کود ورمی کمپوست جدید با جذب آب انجام می دهد.
علیزاده گفت: گندم مقاوم ترین و گوجه فرنگی حساس ترین گیاه در برابر شوری است. اما پس از استفاده از کود ورمی کمپوست، موفق شدیم شوری خاک را در استان بوشهر به حدی کاهش دهیم که امکان کشت این ۲ نوع گیاه فراهم شود.
وی افزود: این کود به صورت پاششی استفاده می شود و بدین منظور باید زمین تا عمق ۲۰ سانتی متری گود و کود در محل ریخته و سپس روی آن با خاک پوشانده شود. سپس فرآیند آبیاری انجام و در مرحله آخر نشا یا بذر محصولات روی زمین پاشیده می شود. وقتی این زمین آبیاری می شود، تحت تاثیر عملکرد کود ورمی کمپوست نمک به اعماق زمین هدایت و از دسترس گیاه خارج می شود.
وی افزود: در حال حاضر این شرکت قادر است به طور محدود این نوع از کود ورمی کمپوست را تولید کند اما تولید انبوه آن نیازمند همکاری وزارت جهاد کشاورزی و حامیان مالی است.